СОН. ФУСТАНЧЕ
Од сите сосетки мајка ми единствено ја ценеше баба Вангелица. Еден ден додека внимателно го следев нивниот разговор, мајка ми рече:
– Синоќа, на сон, Јана ја облеков во прекрасен кадифен фустан со бели пиленца извезени по рабовите.
– Убави гласови ќе чуеш, рече баба Вангелица.
Истиот ден мајка ми го распара својот убав долг, кадифен фустан со кој одеше на офицерските вечерни забави со татко ми во Домот на ЈНА. Го однесе во најдобриот кројачки салон во Битола и ми направија фустанче.
Не можев да се изнарадувам на таа убавина. По рабовите, наместо пиленца, беа аплицирани бели сатенски цветови, а исто таква јака го красеше фустанчето. При светлината од про-зорецот, што како долг сноп влегуваше во собата, здогледав ситна прашинка како се лепи врз темното кадифе. Силно се исплашив, па потоа постојано го тресев од невидливиот прав што лета околу нас.
Мајка ми ја викна баба Вангелица
– Чудесно, рече таа, а јас се вртев како кралица.
Така и се чувствував, важна, сакана и заштитена. Такви фустани можев да видам само кај принцезите во приказните. Цветовите и јаката беа богато извезени со бела свила врз сатенските апликации. Некоја жена бездруго вложила многу труд, љубов и фантазија за да создаде толку малечка и толку убава облека.
– Погледни, добив писмо од Ставре. Доаѓа за одморот.
– Што ти реков за сонот, ќе се радуваш, рече баба Вангелица.
Не знам колку веруваше во соништата, но овој пат мајка ми беше радосна. Како партизанка и скоевка таа всушност не се осмелуваше ни себеси да си признае дека верува во соништа. Соновите, религијата и сите црковни обреди беа забранети во нашата куќа, татко ми беше офицер. Мајка ми ги презираше младите жени кои одеа во црква. Само понекогаш, кога сакаше да се пофали дека во предвоеното училиште била најомилената и најдобрата ученичка во класот, божем незаинтересирана, ќе речеше:
– Учителот по веронаука само мене ме скориваше, знаев најубаво од сите да раскажувам.
Всушност, мајка ми не веруваше. Тоа чувство го имаше потиснато длабоко во себе како исконски грев, па кај нас децата уште од најмала возраст всади одбивност и страв од религијата и црквата. Сето тоа го замени со фанатично верување во едно блескаво комунистичко утре во кое сите убаво ќе живееме. Беше тоа некое романтично и нејасно утре. Додека кај татко ми тие работи беа едноставно решени – нема господ! Но затоа треба безрезервно да се верува и да се почитуваат револуционерните придобивки: општеството кое е најпрогресивно од сите општества, силната држава и Тито.
Под такво влијание уште од малечка и јас ги презирав луѓето што одеа в црква. Дури и кога баба ми ќе нè однесеше в црква јас не сакав да се крстам, ниту да велам „амин“, по зборовите што ги изговараше свештеникот. Само стоев мирно во свечената толпа, внатре во убавото селско црквиче и со некаква резерва набљудував сè околу себе. Но, ми се допаѓаше оној дел од црковните обреди кога жените, дотерани во најубавите носии што мирисаа на нафталин и на разни тревки против молци, ќе се наредеа пред црквата за да раздаваат. Блажени, кротки и опуштени на нас децата ни раздаваа разни тестени фигурички, јаболка ореви или локуми. Тогаш многу жалев оти во нашите воени населби никогаш немаше весели коледари, а најмногу жалев зашто кај нас никогаш немаше вапцани јајца за Велигден, како во другите куќи каде што татковците не беа воени лица.
(Милошевска, Л. (2016). Сон. Фустанче. Во Списание за книжевност, уметност и култура „Раст“, Уред. З. Пејковски, П. Димовски и В. Мундишевска-Велјановска. Битола: Битолски книжевен круг, бр. 15-16, стр. 25-26)
