КОГА СИНОТ СОНУВА
Ликови:
Синот, 19
Таткото, 80- од почетокот е присутен само со својот глас, потоа (кога таткото е присутен реално) е облечен во бела тога.
Сценографија:
Креветот е поставен вертикално и паралелно со публиката. Во креветот спие (во вертикална позиција се разбира) синот во една пижама која е со риги кои се слични со оние кои ги носат затворениците. Сцената во позадина има само еден бел екран (како за кино проекции и којшто ја зафаќа целата заднина од горе до долу). Кога едночинкава почнува на екранот има проекција која претставува студентска соба. Блиску до креветот (од неговата лева страна) е една работна маса, а од десно е една наткасна со лампа. И овие два објекти како и останатите кои ја означуваат студентската соба се проектирани на екранот. На подот се расфрлени предмети кои индицираат дека во оваа соба живее еден студент: книги, енциклопедии, компјутер…
СИНОТ (Спие во креветот, покриен е со една покривка. Се разбудува, ги отвара своите очи со сонливост и гледа пред себе.): И сега сум сосема сам. Немам луѓе; имам само природа. Типична ситуација за момче како мене. Знам дека е сè веќе организирано, во смисла на мојата блискост со моите пријатели. Сите се актери, учесници во оваа голема комедија. Кои се взаемните интереси? Природата, загадувањето, цврстината на нашите нерви, нашиот талент здружен со талентот на нашите пријатели… Сите живеат со останатите во оваа наша природа. Можеме да останеме заедно, кога сме со добро образование- и кога не веруваме во лукавоста. Треба да не ја мразиме осаменоста и треба да сакаме да сме заедно. Една ситуација која е така средена за нас. Ние сме со убавина, со младост. Не сме како оние кои се блиску до својот крај. Тие се од многу старото општество. Старите се со злоба, ја мразат убавината. Гледаат кон нас како ние да сме од друга планета. На пример музиката за нас е една сонлива креација, но таа според старите е една активност која ги вознемирува нервите. Дојдов тука бидејќи сакам да студирам. Ми недостига природата, моето село… Мојата провинција. (Синот излегува од својот кревет, ја соблекува пижамата и ја остава под креветот; под пижамата тој има облека на селанец, како селанец од својата провинција. Проекцијата на екранот сега е пејзаж со крави; како фон оди мукањето на кравите.)- Зошто го напуштив моето село? Затоа што ми недостига технологијата, светот на цивилизацијата, светлините на велеградот. Но јас немам никого тука. Јас сум сосема сам. Но немам депресија… Не ја чувствувам депресијата… Ја немам депресијата? (Влегува во креветот. Од под креветот вади едно тегличе со приспивни апчиња. Ги проголтува сите апчиња од тегличето сè до дното. Во тегличето не останало веќе ниту едно апче.)- Пијам лекарства кога не можам да спијам. Можно е дека овој пат зедов премногу. Затоа што сакам да спијам? Или можеби вистинската причина е бидејќи сакам да го напуштам овој свет? Не! Сакам да спијам бидејќи сакам да го напуштам овој свет!! Не сакам да сум… мртов. Мојата пријателка Габриела ми кажа дека ме сака. Сакам да ги гледам очите на Габриела. Тие се полни со интелект. Таа сака да чита. Многу! Најмногу!! Таа не ја сака само класиката, туку и современата литература. Ги сака Барико и Сузана Тамаро, или Тамаро и Барико. Кој е поголемиот од нив двајцата? Според мене и Габриела- тоа е Сузана. Таа е една голема песимистка, но има решение за лавиринтот на животот. Таа нè зема за рака и влегува заедно со нас во опскурноста. Ѝ ја имам раката на Там… Габриела. Габриела каде си – толку е мрачно!? (Синот е со своите очи затворени кон публиката.)
ТАТКОТО (Неговиот глас оди во оф се до местото каде е наведено дека се појавува на сцена.): Отвори ги очите сине! Ти не си во мракот! Ти ги имаш пејзажите! Гледај ги пејзажите!
СИНОТ (Се завртува кон наназад очекувајќи дека таму сè уште ја има проекцијата со пејзажот. Но проекцијата во позадина, непосредно пред синот да се заврти со погледот кон неа, станува црно бланко. Сега и целата сцена е осветлена со минимално осветлување.): Габриела зошто ме напушти? Толку сум кревок кога сум без тебе. Зошто не ми телефонираш? Ти не одговараш на моите пораки, ниту на моите имејли… Така сум сам, те чекам, но не можам повеќе. Зошто не те најдов по лекциите за Питагора? Отидов да ги земам билетите за нашиот настан. Се случи недоразбирање. Не разбрав дека ти ме чекаш сосема сама, во ходникот кој го мразиш најмногу од сè. Тој ходник кој е со имитации на дизајните на Енди Ворхол. Но и ти ми кажа дека те импресионираат боите на тој уметник од Њу Јорк. Гледаш ли дека и ти не си искрена? Ти ми кажа дека го сакаш она што не го сакаш, или дека не го сакаш она што навистина го сакаш… Како и сите девојки на твоја возраст. Јас мислев дека ти навистина ме сакаш. Меѓутоа ти ја сакаше љубомората на Стефанија. Ти имаше план како да не разделиш. Но ти имаше збрка во главата. Јас и Стефанија сме само колеги. Ние сме само пријатели. Ние од провинцијата сме такви- професионалци. Ние не сме сраснати со буржоазијата како ти.
ТАТКОТО: Таа е буржоазија! Таа е со злоба не ти! Гледај го пејзажот. Ти ме немаш видено. Умрев од треска предизвикана од дождот, додека ги пасев овците. Гледај! гледај!! Отвори ги очите! (На екранот се проектира пејзажот со кравите, сцената сега е осветлена.)- Ти никогаш ме немаш видено. Ти имаше само три години кога умрев. Ти сакаше да ја гледаш детската сликовница со Федра- ти се допаѓа ли тоа бледо куче со големи уши? Да? Ти си како мене; јас имав хумор, иронија. Чувствувам дека ти се сеќаваш на мене; дека ти се сеќаваш на она на што не се сеќаваш. Ти знаеш дека не ве напуштив вас двајцата; дека ве немам напуштено затоа што сум шпион или затоа што сум со криминал… Едноставно умрев од треска бидејќи бев доста стар. Мојот труп е во пештерата блиску до мелницата. Паднав во несвест додека се криев таму од дождот. Потоа ме победи студот и изнемоштеноста. Ти сонуваш многу за мене. Чувствувам дека е сè тешко за тебе. Ти сакаш да имаш малку помош од мене. Жал ми е, жал ми е… Не треба да поминуваш низ тие маки синко мој. (Таткото почнува да плаче и продолжува да плаче додека зборува.)- Ти си така сам. Ти ја имаш само мајка ти. Кажи ми, што сакаш? Ти ја сакаш литературата? Која е твојата омилена поговорка?
СИНОТ: Плачи повеќе, мочај помалку.
ТАТКОТО (Сега се смее.): Гледаш, ти си како мене. Ти си со иронија како и јас. Кажи ми ја вистината- ти сакаш да го напуштиш ова мрачно место?
СИНОТ: Не, сакам да го напуштам светот без љубов.
ТАТКОТО: Сè е без љубов. Љубовта е една голема илузија.
СИНОТ: … што значи дека треба да напуштам. Зошто зборуваш како да си на местото на мајка ми- што значи дека кога ќе сум сосема стар да можам да видам дека животот е илузија?
ТАТКОТО: Љубовта не е единствената убавина. Погледни го сега пејзажот, почувствувај ја природата, мирисот на свежината.
СИНОТ: Го мразам пејзажот, смрдеата на овчите брбушки. Имам потреба од малку култура, цивилизација, од светот на уметноста… Љубов, ми треба љубов. Не да сум вака сам.
ТАТКОТО: Ти не си сам. Ти можеш да имаш пријатели. Ти ме имаш мене… Кога спиеш… Само додека спиеш…
СИНОТ: Зошто не ме пушташ да умрам? Го чувствувам студенилото, чувствувам дека сум речиси мртов. Смртта не е така грда. Смртта нè спасува од игнорирањето. Сонот содржи големо пространство. Во нашето сонување ја бараме љубовта. Габриела каде си? Чувствувам дека ти ме чекаш? Чувствувам дека ти сакаш да ми се јавиш?
ТАТКОТО: Ти ја чувствуваш неа бидејќи си по малку мртов, синко мој. Разбуди се! Разбуди се!!
СИНОТ (Почнува да ги склопува своите клепки. Во оф прозвучува крчење на изобличен звук од звучниците.): Габриела, и ти си блиску? Те чувствувам. Ти ме сакаш. Се сеќаваш на онаа ноќ кога отидовме во „Фулгор“ да пиеме едно еспресо. Тогаш ми рече дека не сум како сите останати момчиња, бидејќи мислам дека фудбалот е здодевен спорт. И ти ми кажа дека е интересно дека јас претпочитам забавни, а не уметнички филмови. Дека и јас мислам дека уметничките филмови се депресивни и со ефектот на кутијата на Пандора; во која уметниците од уметничкиот филм (кои се постојано грди и очигледно не се добро хигиенизирани) постојано зборуваат за срамни нешта од интимниот живот, како и за идеите на левицата кои потекнуваат од некој филозофски правец инспириран од хипокризијата, сексуалните перверзии и недостатокот на рационалност. Но забавниот филм е без хипокризија, тој едноставно зборува за лудоста на современиот свет; што е еден став со добро здравје, и зошто да не- со нашиот взаемен интерес. Тој интерес е да живееме заедно со многу љубов. Со среќа, не со филозофија.
Пејзажот исчезнува од екранот, и сцената е повторно мрачна, само еден рефлектор го осветлува синот.
СИНОТ: Габриела кажи ми, зошто не ми телефонираш? Можам да почувствувам дека си блиску.
Во мракот, во позадината на екранот се појавува еден пар на зелени очи. Очите плачат. На сцената почнува да врне.
СИНОТ (Зема чадор од под креветот и го отвара вертикално над себе.): Габриела, зошто си така тажна? Те молам немој да плачеш. Веќе е многу студено, и јас не можам да зборувам веќе со тебе. Многу сум уморен. Треба да спијам. Ќе ти телефонирам утре.
Дождот се засилува, почнува да грми.
СИНОТ (Се гледа дека веќе не може да стои на нозе. Со дланката се држи за ивицата на креветот за да не падне.): Не плачи веќе љубов моја. Твоите очи се убави кога читаш. Ти ги сакаш сонетите. Сакам кога ти ги читаш сонетите. Тие се една голема поезија. Поезија на сонот. Сонуваме заедно. Ти сонуваш за мене, јас за тебе. Љубов моја така е засекогаш… Како во делата на големиот поет од деветнаесеттиот век… Не можам веќе… Ќе ти телефонирам утре…
Татнежите на громовите и молњите се засилуваат. Синот го затвара и остава наземи чадорот, оди во креветот; се покрива со покривката. Но и сега во оф почнува брмчењето од расипан звучник. На екранот повторно се појавува пејзажот, но сега не е во сите свои бои, туку е само во сина гама.
ТАТКОТО: Разбуди се! Зошто не сакаш да се разбудиш? Ти не си маж
СИНОТ: (Ги отвара малку своите очи.)- Не можам. Не можам сега. Малку задремав бидејќи немав јадено добро.
ТАТКОТО: А да? Има една убава закуска под креветот. Еднаш ѝ кажа на мајка ти дека си алергичен на тестенини со туна од конзерва. Немој да ме мамиш. Тоа не ти личи бидејќи си голем како и јас, богот.
СИНОТ (Со уморни движења станува; креветот се завртува 180%; од другата страна на креветот има шанкче на кое е сервирана тестенина со туна од конзерва. Синот стои пред шанкот. Синот јаде брзо и со страв, пие од пенливото вино кое е исто така сервирано со тестенината. Сервирана е и салата; синот исто така најбрзо можно ја јаде и салатата.)
Креветот се враќа за 180% во својата претходна позиција. Синот легнува (стоечки) во креветот; во тој миг креветот паѓа во хоризонтална позиција, како и истовремено во позиција паралелна со публиката. Во тој миг започнува во оф „Dies irae“ од реквиемот на Верди; сега започнува проекцијата на големи огнени јазици на екранот; од зад креветот се појавува и таткото облечен во тога.
ТАТКОТО: Живеј… Живеј… Сине мој… Ти си најдобриот од сите нас… Ти сакаш… Ти навистина сакаш…
Телефон почнува да ѕвони и со тоа престанува проекцијата на огнот зад креветот. Сè што не е реално исчезнува заедно со таткото. Сега во позадината се проектира ѕид на обична студентска соба, со залепени постери.
СИНОТ (Се буди, сега е повторно во својата пижама. Го зема телефонот кој е на подот, блиску до креветот.): Да… Габриела… О Габриела… Ти си на екскурзија на островот на мачките?… Добро… Не можам сега да зборувам, ќе ти телефонирам по десет минути. (Го затвора телефонот, зема една кеса од под креветот и повраќа во неа. Со олеснување, и со релаксираност во својот глас зборува самиот со себе…)- Драга Габриела оди во бестрага! (Го зема телефонот и телефонира.)- Здраво мамо, мислам дека знам каде се наоѓа тато…
Сите рефлектори се гаснат, само проекцијата на огнените јазици на екранот останува. Значи во преден план е силуетата на синот на креветот со проекцијата на огнот во заднината. Во оф оди крешендото од реквиемот.
Забелешка од авторот: Овој текст беше во финалето на интернационалниот поетски и театарски натпревар: International Poetry and Theatre Competition “Castello di Duino” 2016. Текстот е изворно напишан на италијански. Ова е преводот на македонски од страна на авторот.
Во Списание за книжевност, уметност и култура „Раст“ (2021, бр. 23),
(Уред. Даниела Андоновска-Трајковска, Елизабета Јончиќ и Милица Димитријовска Радевска, Изд. Друштво на писатели „Битолски книжевен круг“ – Битола, РС Македонија)
In Journal of Literature, Art and Culture “Growth” (2021, No. 23)
(Editor in chief: Daniela Andonovska-Trajkovska, Ed. Elizabeta Jonchikj, Milica DImitrijovska Radevska, Publisher: Association of Writers “Bitola Literary Circle” – Bitola, North Macedonia)
